مکان یابی تصفیه خانه فاضلاب با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) (مطالعه موردی: شهر قشم)

امروزه افزایش جمعیت جهان همراه با توسعه فعالیت های کشاورزی و صنعتی از یک طرف و خشکسالی های اخیر از سوی دیگر موجب شده است که منابع آب های شیرین سطحی در اکثر کشورهای واقع در مناطق گرمسیری به اوج بهره برداری خود برسد. یکی از مسائل مهم مطرح در کنار کمبود و تقاضای آب در شهرها مسئله دفع فاضلاب و تصفیه آن است. زمانی که از فاضلاب و تصفیه آن سخن به میان می آید اولین موضوعی که در ذهن تداعی میکند بحث محیط زیست و حفظ آن از آلوده شدن است، چرا که فاضلاب همواره به عنوان یک پارامتر آلاینده اصلی درمحیط زیست انسانی و طبیعی مطرح می باشد. در کشور ما نیز مانند سایرنقاط دنیا افزایش جمعیت شهرها و در نتیجه بالا رفتن میزان مصرف آب، سبب تولید روزافزون فاضلاب گردیده است که خود موجب بروز اشکالات و نارسایی هایی در جوامع شهری و حتی روستایی کشورمان شده و روز به روزهم درحال ازدیاد است. احداث تصفیه خانه فاضلاب یک فعالیت عمرانی- زیست محیطی است و هدف اصلی آن دفع صحیح و بهداشتی فاضلاب های تولیدی می باشد که در صورت بی توجهی، عواقب جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. اولین گام موثر جهت احداث، شناسایی مکان مناسب می باشد. توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی در زمینه مکان یابی سبب شده است تا در مکان یابی تصفیه خانه فاضلاب مورد استفاده قرار گیرد. در این تحقیق جزیره قشم که یکی از شهرستان های استان هرمزگان محسوب می شود، جهت احداث تصفیه خانه فاضلاب در شهر قشم، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. احداث تصفیه خانه فاضلاب معمولا با در نظر گرفتن عوامل و معیار های مختلفی صورت می گیرد، اهمیت و دامنه اثر این معیار ها در تعیین مکان نهایی تصفیه خانه فاضلاب تاثیر گذار است. به همین منظور معیارهای شیب، زمین شناسی، اختلاف ارتفاع نسبت به شهر، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، شبکه حمل و نقل، فاصله از شهر قشم و لایه محدودیت ها به عنوان معیارهای لازم جهت مکان یابی در نظر گرفته شد. پس از تهیه نقشه های مورد نیاز، وزن دهی به آنها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی انجام شد. پس از همپوشانی لایه ها و طبقه بندی مجدد در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، مناطق در چهار کلاس قرار گرفتند. به منظور ارزیابی، نتیجه تحلیل سلسله مراتبی با سه معیار اصلی شیب، اختلاف ارتفاع نسبت به شهر و کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی ها نشان داد که روش سلسله مراتبی انطباق بالایی با گزینه های ایده آل سه معیار فوق دارد. بر اساس این روش 6/135کیلومتر مربع از مساحت جزیره در طبقه خیلی مناسب، جهت احداث تصفیه خانه فاضلاب قرار گرفت. در نهایت در قسمت جنوب شرقی جزیره قشم، مکانی منتخب و پیشنهاد شد. جهت حصول اطمینان از نتیجه این تحقیق، بازدیدهای زمینی از مکان پیشنهادی صورت پذیرفت.